Đông trùng hạ thảo chính là một trong những loại dược liệu có nhiều công dụng đối với sức khỏe. Đây là loại dược liệu quý, rất hiếm gặp trong tự nhiên, thường chỉ được phát hiện tại vùng cao nguyên Tây Tạng thuộc Trung Quốc do đó mà giá thành rất cao, người tiêu dùng khó tiếp cận. Hiện nay, nhờ sự tiến bộ KHKT mà Đông Trùng Hạ Thảo đã có thể được nuôi cấy nhân tạo, cho ra sản phẩm có giá trị sử dụng cao và phổ biến trên thị trường. Tuy nhiên, công dụng thực sự của Đông Trùng Hạ Thảo là gì, sử dụng như thế nào cho hiệu quả nhất? Những thông tin trên sẽ được cập nhật trong bài viết dưới đây.
Thành phần dược tính
Một số nghiên cứu khoa học đã chỉ ra, trong thành phần của ĐTHT tự nhiên có chứa 17 – 19 các axit amin cùng các nguyên tố vi lượng như (Selen, Natri, Kali, Silic, Nhôm,…) cùng vitamin (A, E, B12, C, K,…) và D – mannitol cần thiết, có lợi cho sức khỏe.
Thêm vào đó, ĐTHT còn chứa Cordiceptic acid, Cordycepin, Adenosine, Hydroxyethyl – Adenosine đều là những hoạt chất có công dụng kỳ diệu trong chữa bệnh. Đặc biệt, nhóm HEAA (Hydroxy-Ethyl Adenosine- Analogs ) khó có thể tìm thấy ở các loại dược liệu từ thiên nhiên nào khác, mang đến nhiều lợi ích cho bệnh nhân ung thư.
Gần đây, nghiên cứu từ các nhà khoa học cũng chỉ ra thành phần protein, chất béo, đường mannitol cùng nhiều dưỡng chất khác có lợi cho cơ thể.
Tác dụng dược lý của đông trùng hạ thảo theo y học hiện đại
Chống oxy hoá:
Trên thực nghiệm: dịch chiết bằng nước và rượu, cả Cordyceps tự nhiên và
nuôi cấy cho thấy tác dụng chống oxy hoá:
– Ức chế khả năng oxy hoá Acid Linoleic
– Khử hoạt tính của chất 1,1-Diphenyl-2-Picryl Hydrazyl (DDPH),
Hydrogen Peroxide, gốc tự do Hydroxyl, Anion Superoxide, hoạt tính bắt giữ kim loại
– Poly Phenolic và Flavonoid có trong Cordyceps là chất Anti Oxidants
Tác dụng kháng tế bào ung thư:
Nghiên cứu trên các loại tế bào ung thư khác nhau như: hạch, gan, đại tràng, tuyến tiền liệt, và vú, cho thấy dịch chiết rượu từ Cordyceps có tác dụng chống tăng sinh của các loại tế bào ung thư này.
Một nghiên cứu khác cho thấy Cordyceps ức chế tăng sinh tế bào ung thư đại tràng qua con đường ức chế sự thoái giáng của chất I-kappa B-alpha trong tế bào và ức chế hoạt tính của NF-Kappa B.
Tác dụng chống mệt mỏi và stress:
Dịch chiết bằng nước nóng của Cordyceps Sinensis có tác dụng chống mệt mỏi và stress trên chuột ICR và chuột Sprague-Dawly.
Tác dụng trên hệ hô hấp:
Dịch chiết bằng cồn cho kết quả:
– Ức chế sự tăng sinh những tế bào BALF (Bronchoalveolar Lavage Fluids) được hoạt hóa bởi lipopolysaccharide (LPS),
– Ức chế sự sản xuất IL-1 beta, IL-6, IL-8, IL-10 và INF – alpha trên BALF.
Tác dụng chống sợi hoá gan:
Trên mô hình chuột Sprague –Dawly, gây sợi hóa gan bằng Dimethyl nitrosamine, cho uống Cordyceps sinensis, kết quả cho thấy giảm đáng kể sợi hóa ở gan, bởi nó thúc đẩy sự thoái giáng chất collagen như Hydroxyproline, ức chế metalloproteinase – 2 ở mô, Collagen loại IV và loại I.
Tác dụng chống sợi hoá phổi:
Nghiên cứu được thực hiện trên người bệnh SARS đã phục hồi, chia 2 nhóm:
– Nhóm thử: 16 người (4 nam và 12 nữ); tuổi trung bình 34,3 tuổi; cho uống 3g Cordyceps mỗi ngày.
– Nhóm chứng: 15 người, được chăm sóc bằng y học hiện đại.
– Kết quả đánh giá bằng chụp CT scanner phổi, xét nghiệm Serum soluble Interleukin – 2 Receptor (SIL – 2R): nhóm thử thuốc cải thiện tốt trên CTscanner và giảm nồng độ SIL – 2R, trong khi nhóm chứng không có được kết quả này.
Tác dụng kích thích hệ miễn dịch:
Tính chất điều hòa hệ miễn dịch của Polysaccharides từ Cordyceps Sinensis đã được khảo qua xét nghiệm máu ngoại vi.
Kết quả: dịch chiết có khả năng gây sản xuất yếu tố hoại tử bướu alpha (TNF-alpha), Interleukin (IL) -6, và IL-10.
Sử dụng ĐTHT đúng cách
Pha trà Đông trùng hạ thảo
Sử dụng một lượng Đông trùng hạ thảo, nhân sâm, mỗi loại 5g rồi cho vào bình trà cùng với nước sôi và để khoảng 10 phút là có thể sử dụng.
Ngâm rượu hoặc mật ong
Sử dụng ĐTHT ngâm rượu kết hợp nhân sâm hay kỷ tử, lộc nhung,… vô cùng bổ dưỡng, điển hình các thực hiện như sau:
- Rượu trùng thảo nhân sâm: Chuẩn bị Đông trùng hạ thảo, nhân sâm với lượng tương đương và một lượng rượu vừa đủ. Đem ngâm trong vòng 10 ngày là dùng được. Mỗi ngày dùng 1 ly nhỏ.
- Rượu kỷ tử trùng thảo: Ngâm ĐTHT 30g, kỷ tử 30g với 500ml rượu trắng. Ngâm trong 10 ngày là có thể dùng được. Mỗi lần dùng 15ml rượu, ngày dùng đều đặn 2 – 3 lần.
- Rượu lộc nhung trùng thảo: Lấy khoảng 90g Đông trùng hạ thảo và 20g nhung hươu, đem dược liệu ngâm với 1,5 lít rượu trong 10 ngày. Mỗi ngày dùng 20 – 30ml, có thể dùng 1 lần hoặc chia thành 2 lần uống.
Ngoài ra, sử dụng ĐTHT ngâm mật ong cũng mang đến nhiều lợi ích. Cách này cũng khá phổ biến và được nhiều người áp dụng.
Chế biến món ăn
Dùng ĐTHT để nấu cháo, hầm thịt gà, thịt vịt, chim bồ câu, bào ngư, nấu canh, món xào,… không chỉ hấp dẫn mà còn bổ dưỡng cho sức khỏe. Đây cũng là một trong những cách sử dụng khá phổ biến và được nhiều người áp dụng.
Nhai sống trực tiếp
Bên cạnh những cách trên thì việc dùng ĐTHT nhai sống trực tiếp là đơn giản nhất. Tuy nhiên, với những người không chịu được vị hăng từ loại dược liệu này khi ăn sống thì có thể tìm đến những cách chế biến khác.
Lưu ý khi dùng Đông trùng hạ thảo
Dược liệu trên cần sử dụng đúng cách, đúng đối tượng và liều lượng. Người dùng cần lưu ý một số điểm sau:
- Không nên dùng cho phụ nữ đang trong thời kỳ kinh nguyệt hoặc trẻ em dưới 14 tuổi.
- Người bị sốt nếu sử dụng thảo dược này có thể khiến tình trạng thêm trầm trọng.
- Nếu thấy nổi mề đay, phát ban,… thì cần ngưng sử dụng lập tức.
- Trùng hạ thảo có thể sử dụng để ngâm rượu, tuy nhiên không nên dùng quá nhiều.
- Người cảm lạnh, ho, sốt thì nên tránh sử dụng.
- Khi chế biến loại thảo dược nên dùng nồi đất thay vì nồi kim loại để bảo toàn dưỡng chất.
- Phụ nữ đang cho con bú, người bị rối loạn đông máu, người vừa phẫu thuật hoặc chuẩn bị phẫu thuật, mắc các bệnh tự miễn như viêm khớp dạng thấp, lupus ban đỏ, đa xơ cứng, trẻ nhỏ, người đang bị chảy máu,… không nên sử dụng.
- Cần kiêng đồ cay nóng khi đang dùng ĐTHT.
- Loại dược liệu này có thể tương tác với thuốc chống đông máu, thuốc điều trị cao huyết áp, thuốc trị tiểu đường, thuốc ức chế miễn dịch,… Nên hãy tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng.
Trong các loài Cordyceps thì C. militaris là một trong các dược liệu quý và có giá trị cao. Trên thế giới, việc sản xuất Cordyceps chủ yếu tập trung vào hệ sợi nấm bằng kỹ thuật lên men chìm. Tuy nhiên, trong thực tế, người tiêu dùng vẫn có xu hướng ưa chuộng các sản phẩm nguyên thủy (có mang quả thể). Hiện nay, có nhiều sản phẩm đông trùng hạ thảo trên thị trường với chất lượng và giá cả khác nhau hầu như không kiểm soát được. Do đó, việc nghiên cứu sản xuất C. militaris có mang quả thể trong điều kiện nhân tạo là phù hợp với nhu cầu thực tế tại Việt Nam.
Đông trùng hạ thảo viện nông nghiệp Thanh Hóa là sản phẩm Khoa học công nghệ – kết quả của dự án “Ứng dụng tiến bộ KHCN xây dựng mô hình sản xuât giống và nuôi thương phẩm nấm Cordyceps militaris L.ex Fr. (Đông trùng hạ thảo) tại tỉnh Thanh Hóa”. Tất cả các tiêu chuẩn kỹ thuật đều được áp dụng nghiêm ngặt để tạo ra sản phẩm nấm đông trùng hạ thảo an toàn và chất lượng cung cấp đủ cho thị trường trong và ngoài tỉnh.
Viện nông nghiệp Thanh Hóa không ngừng cập nhật, cải tiến và hoàn thiện công nghệ nâng cao chất lượng, đa dạng hóa sản phẩm, mẫu mã sản phẩm để đem đến người tiêu dùng sản phẩm đông trùng hạ thảo tốt nhất. Kết quả phân tích Adenosine ở 1.152 cao hơn sản phẩm trước đây khi kết thúc dự án K9 forHCN năm 2019, trung bình Cordyceps: 4,4; Adenosine: 0.747). So với công bố của một số chuyên gia, Đông trùng hạ thảo trong tự nhiên thành phàn Adenosine giao động 2.45± 0.03 mg/g, Cordycepin 0.006-6.36mg/g.
Với những kết quả kể trên, Viện Nông nghiệp Thanh Hóa vẫn đang tiếp tục duy trì và phát triển sản phẩm Đông trùng hạ thảo với mục tiêu tạo nên thương hiệu uy tín chất lượng, nâng tầm vị thế trên thị trường.
Trịnh Trúc Giang
Chuyên viên phòng Phân tích Và Thí Nghiệm
