Xuất phát từ thực nhiệm nhiệm vụ cấp tỉnh về dự án thử nghiệm, sản xuất: “Ứng dụng tiến bộ khoa học công nghệ xây dựng mô hình sản xuất giống và nuôi thương phẩm nấm đông trùng hạ thảo tại tỉnh Thanh Hóa từ năm 2017-2019”, Viện Nông nghiệp Thanh Hóa làm chủ được công nghệ sản xuất giống và thương phẩm Đông trùng hạ thảo. Qua đó hàng năm cung cấp ra thị trường mỗi năm vài chục nghìn hộp sản phẩm đông trùng hạ thảo. Đây là loại nuôi cấy nhân tạo, được tạo nên dựa trên công nghệ sinh học. Nấm Ophiocordyceps sinensis sẽ được nuôi cấy trên cơ thể ấu trùng hoặc trên cơ chất khác như gạo lứt, đậu xanh, ngô,…Chất lượng của sản phẩm nhân tạo cũng rất sát với loại tự nhiên.
Đông trùng hạ thảo được coi là linh dược của thiên nhiên, mùa đông, nấm Ophiocordyceps sinensis phát triển mạnh và sẽ ký sinh vào cơ thể ấu trùng qua đường ăn hoặc lỗ thở. Sau đó chúng bắt đầu ăn sâu, xâm chiếm hết các mô của vật chủ và hút hết chất dinh dưỡng. Ấu trùng cũng vì vậy mà dần dần chết đi. Mùa hè, loại nấm này bắt đầu mọc ra từ cơ thể của ấu trùng. Nó phát triển và vươn nhánh, có màu vàng nâu và trở thành một loại dược liệu quý giá. Với các loại được khai thác tự nhiên, người ta sử dụng cả phần thân ấu trùng và nhánh cây để làm thuốc. Chính quá trình hình thành này cũng là sự giải thích cho ý nghĩa cái tên của nó: “Đông trùng” chính là ấu trùng vào mùa đông, còn “hạ thảo” là loại cây phát triển vào mùa hè.
Nấm đông trùng hạ thảo được biết đến như một loại dược liệu, có giá trị rất quý trong việc hỗ trợ điều trị nhiều bệnh như:
- Giúp giảm cholesterol trong máu: Với khả năng này, đông trùng hạ thảo sẽ giúp ngăn ngừa và khắc phục các bệnh như béo phì, mỡ máu, gan nhiễm mỡ, xơ vữa động mạch,…
- Ngoài ra, nó còn thúc đẩy khả năng lưu thông máu toàn cơ thể, ổn định đường huyết: Loại thảo dược này là giải pháp rất tốt để cân bằng lượng đường trong máu và ổn định huyết áp. Vì thế nên đây cũng là phương thuốc rất tốt dành cho người bị tiểu đường;
- Cải thiện chức năng thận: Một trong những tác dụng của đông trùng hạ thảo là giải độc, bổ sung thận khí. Từ đó giúp tăng cường chức năng thận, giảm tiểu đêm, ngăn ngừa và đẩy lùi bệnh sỏi thận, suy thận;
- Cải thiện sinh lý nam: Các chuyên gia đã chỉ ra rằng, vị thuốc có nguồn gốc từ ấu trùng và nấm này có thể hỗ trợ khắc phục các chứng: Xuất tinh sớm, tinh trùng loãng, rối loạn cương dương, giảm ham muốn ở nam giới;
- Cải thiện hệ hô hấp: Khoa học đã chứng minh loại dược liệu này có tác dụng cải thiện bệnh hen suyễn, viêm phế quản. Đồng thời nó còn giúp làm sạch phổi và phục hồi các tế bào nang phổi bị hư hỏng do hút thuốc thường xuyên;
- Đẩy lùi bệnh tim mạch: Nhờ khả năng ổn định nhịp tim và tăng cường chức năng tim mạch, dược liệu này rất hữu hiệu trong việc ngăn ngừa tắc nghẽn động mạch, đột quỵ, viêm cơ tim. Đây chính là một vị thuốc giúp bạn có trái tim khỏe mạnh;
- Ngăn ngừa ung thư: Với người khỏe mạnh, việc sử dụng vị thuốc này được cho là sẽ giúp làm giảm tối đa nguy cơ ung thư. Còn với những người đang điều trị ung thư, vị thuốc này sẽ giúp thu nhỏ kích thước khối u và ngăn chặn quá trình phát triển của tế bào ung thư;
- Đẩy nhanh quá trình phục hồi: Với những người có sức khỏe kém hoặc đang điều trị bệnh, dùng dược liệu này sẽ giúp cơ thể trở nên khỏe mạnh hơn, tăng cường sức chống chọi với bệnh tật, từ đó có thể nhanh chóng bình phục. Ngoài ra, còn hỗ trợ cân bằng nội tiết, đẩy lùi lão hóa.
Đông trùng hạ thảo Viện Nông nghiệp 
Rượu Đông trùng hạ thảo
Hiện nay, Trên địa bàn tỉnh có rất nhiều cơ sở sản xuất đông trùng hạ thảo.Tuy nhiện, Viện Nông nghiệp Thanh Hóa đã và đang chủ động sản xuất, phân lập và nhân giống bằng phương pháp ưu việt của bộ môn công nghệ sinh học, lựa chọn cá thể trội, phân lập, nhân giống theo quy trình nghiêm ngặt, đặc biệt sử dụng giá thể hữ cơ để sản xuất sản phẩm, giá trị về chất lượng luôn được đội ngũ cán bội của Viện Nông nghiệp coi trọng và là tiêu chí số 1 của việc tạo ra sản phẩm. Vì vậy, giá trị dinh dưỡng luôn ổn định, là dược liệu quí để đưa đến tay người tiêu dùng thông minh, nên giá thành đắt hơn so với một số cơ sở sản xuất tùy tiện, kiểm soát chất lượng sơ xài.
Hiện tại, Viện Nông nghiệp Thanh Hóa áp dụng sản xuất Đông trùng hạ thảo theo quy trình nuôi trên giá thể tổng hợp và trên giá thể nhộng tằm với nguyên liệu đầu vào hoàn toàn là nguồn hữu cơ tự nhiên, được kiểm soát chặt chẽ; quá trình sản xuất sử dụng thiết bị, máy móc công nghệ hiện đại, không hóa chất, không chất bảo quản. Do đó, sản phẩm Đông trùng hạ thảo do Viện Nông nghiệp Thanh Hóa sản xuất luôn bảo đảm giá trị, đã hoàn thiện toàn bộ hồ sơ pháp lý về vệ sinh an toàn thực phẩm, tem nhãn theo quy chuẩn, truy xuất nguồn gốc, bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ cho sản phẩm, được Viện Kiểm nghiệm An toàn Vệ sinh Thực phẩm Quốc gia – Bộ Y tế kiểm nghiệm và chứng nhận sản phẩm.
Qua phân tích cho thấy đây là loài có giá trị dược liệu cao, hoạt chất Cordycepin trong Cordyceps militaris cao hơn so với Cordyceps sinensis. Cordycepin được chứng minh là có khả năng kháng ung thư, kháng oxy hóa, kháng viêm, tăng cường hoạt động hệ miễn dịch, gan, thận, ác bệnh liên quan đến thận, hệ miễn dịch, điều tiết đường huyết, kiểm soát bệnh tiểu đường, các bệnh liên quan đến tim, gan, chống mệt mỏi, ứng dụng trong điều trị HIV/AIDS.v.v… Đặc biệt đối với nam giới yếu sinh lý, liệt dương, suy giảm ham muốn.… (Tuli và ctv. 2014).
Việc đẩy mạnh sản xuất đông trùng hạ thảo thương phẩm, một mặt sẽ đáp ứng được nhiều hơn nhu cầu tiêu dùng và chữa trị cho người dân trong tỉnh và cả nước; mặt khác góp phần thúc đẩy ngành nuôi trồng dược liệu phát triển, tạo thêm cơ hội mới về sản phẩm vốn đang được ưa chuộng trên thị trường.
Cách sử dụng đông trùng hạ thảo được nhiều người ưa thích đó là:
+ Ngâm rượu: Ngâm 20-100g tươi đông trùng hạ thảo/ 01 lít rượu. Có nồng độ cồn từ 33 độ đến 40 độ; trong vòng 03 tháng là sử dụng. (Có thể kết hợp ngâm rượu cùng cao ban long, nhung hươu thái lát, cá ngựa, nhân sâm tươi, kỷ tử, sao biển… để mang đến hiệu quả cao);
+ Hãm trà: Dùng 05 con (sợi)/01 lít nước sôi trong khoảng 10 phút để dùng thay trà các loại hằng ngày, (khuyến khích uống trà khi nước còn ấm, hoặc nóng, có thể ngâm cùng mật ong…)
+ Cho vào bát cháo, bát mỳ tôm, bát phở, bát súp, bát canh…: Dùng 05 con (sợi)/01 bát trong khoảng 10 phút trộn đều trước ăn (khuyến khích nên dùng khi còn ấm, hoặc nóng).
Phạm Thị Lý
TP. Phòng Phân tích và Thí nghiệm
